Ekipmanlar

Izgara çeşitleri

Atıksu arıtma tesislerinde ızgaralar, giriş bölümünde atıksudan kaba katı maddeleri (çöp, odun, plastik, bez, yaprak, vb.) ayırmak için kullanılan ilk mekanik arıtma ekipmanlarıdır. Böylece, tesisin sonraki birimlerinde tıkanma ve hasar riski azaltılır.

Izgara Nedir?:

• Tanım: Atıksudan geçen kaba katı maddeleri tutan, genellikle dikey ya da eğik yerleştirilen metal veya plastik çubuk ya da kafes yapısıdır.
• Amacı: Arıtma tesisindeki pompalar, borular, vanalar ve diğer ekipmanların zarar görmesini engellemek, proses verimliliğini artırmak.
• Yerleşim: Atıksu giriş kanalında veya ön ızgara havuzlarında bulunur.

Izgara Türleri:

Temel Teknik Özellikler:

• Izgara açıklığı: 0.75 mm’den 50 mm’ye kadar değişir; atıksudaki katı partikül boyutuna göre seçilir.
• Malzeme: Paslanmaz çelik, karbon çelik veya özel kaplamalı malzemeler.
• Yükseklik & Genişlik: Tesis kapasitesi ve kanal boyutlarına göre değişir.
• Temizleme: Manuel veya otomatik (fırça, zincirli kaldırma, mekanik kazıyıcı vb.)

Izgaraların Görevleri:

• Geniş çaplı kaba katıların (tahta, plastik torba, bez vb.) tutulması
• Pompa, boru ve diğer ekipmanların korunması
• Tesisin işleyişinde kesintilerin önlenmesi
• Arıtma verimliliğinin korunması

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Izgara açıklığının doğru seçilmesi gerekir; çok genişse katılar geçer, çok dar ise tıkanma olur.
• Düzenli bakım ve temizleme yapılmalıdır; özellikle otomatik ızgaralarda arıza kontrolü önemlidir.
• Atıksu debisine uygun kapasitede seçilmelidir.
• Malzeme korozyona dayanıklı olmalı, paslanmaz çelik tercih edilir.

Izgara Seçim Kriterleri:

• Atıksu debisi ve karakteristiği
• Tutulacak katıların maksimum boyutu
• Tesis kapasitesi
• İşletme maliyeti ve bakım kolaylığı
• Yerleşim ve montaj imkânları

Elek Çeşitleri

Atıksu arıtma tesislerinde elekler, genellikle ızgaralardan sonra veya bazı özel uygulamalarda kullanılan, atıksudan daha ince katı partikülleri ve kaba maddeleri ayırmaya yarayan mekanik elemanlardır. Elekler, atıksu içerisindeki büyük parçacıkların tutulmasında ızgaralara destek olarak ya da bazı durumlarda ön arıtmanın farklı aşamalarında görev yapar.

Elek Nedir?

• Tanım: Atıksu hattında bulunan, üzerinde belirli açıklıkta delikler veya gözler olan plakalar, örgüler ya da tellerden oluşan ayırıcı eleman.
• Amacı: Suda bulunan katı partikülleri tutmak, pompa ve ekipmanların zarar görmesini önlemek, suyun daha temiz akmasını sağlamak.
• Yerleşim: Genellikle giriş ızgarasından sonra, kum tutucu veya çöktürme havuzlarından önce kullanılır.

Elek Türleri:

Teknik Özellikler:

• Elek açıklığı: 0.5 mm’den 10 mm’ye kadar değişebilir, ihtiyaç ve proses koşullarına göre seçilir.
• Malzeme: Paslanmaz çelik (en yaygın), plastik kaplamalı veya özel alaşımlar.
• Boyut: Tesis kapasitesine, debiye ve kanal boyutuna göre belirlenir.
• Temizlik: Manuel, titreşimli veya otomatik mekanik sistemlerle sağlanır.

Eleklerin Görevleri:

• Suda askıda bulunan kaba ve ince katı partikülleri tutmak
• Pompa, boru ve diğer ekipmanların korunması
• Arıtma proseslerinin tıkanmasını ve arızalanmasını önlemek
• Su kalitesini artırmak ve sonraki arıtma aşamalarını kolaylaştırmak

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Elek açıklığı ve tipi, atıksu karakteristiğine göre doğru seçilmelidir.
• Tıkanma riskine karşı düzenli bakım ve temizleme şarttır.
• Mekanik eleklere enerji kaynağı sağlanmalı ve otomasyon sistemleri entegre edilebilir.
• Malzeme dayanıklılığı, korozyon ve aşınmaya karşı yeterli olmalıdır.

Elek Seçim Kriterleri:

• Atıksu debisi ve katı madde içeriği
• Tutulacak partikül büyüklüğü
• İşletme kolaylığı ve bakım imkanları
• Otomasyon ve temizleme gereksinimleri
• Tesisin genel proses akışı

Kum tutucu

Kum tutucu (Grit Chamber / Kum Ayırıcı), atıksu arıtma tesislerinde giriş aşamasında bulunan ve sudaki ağır, inorganik, kum, çakıl, metal parçacıkları gibi kaba maddelerin ayrılması için kullanılan mekanik bir birimdir. Kum tutucular, ileri aşamalardaki ekipmanların zarar görmesini ve tıkanmasını önlemek amacıyla çok önemlidir.

Kum Tutucu Nedir?:

• Tanım: Atıksudan kum, çakıl gibi ağır ve aşındırıcı partikülleri ayıran ve dibe çöktürerek toplayan havuz veya kanal yapısıdır.
• Amacı: Pompa, boru, vanalar ve mekanik ekipmanların aşınmasını önlemek; arıtma tesisinin verimli çalışmasını sağlamak.
• Yerleşim: Genellikle ızgaradan sonra, ön arıtma aşamasında bulunur.

Kum Tutucu Çeşitleri:

Teknik Özellikler:

• Debi: Tesis kapasitesine göre boyutlandırılır.
• Akış Hızı: Kumun dibe çökmesini sağlayacak optimum hızda (genellikle 0.3–0.6 m/sn) ayarlanır.
• Boyut: Kumun çökelmesi ve toplanması için yeterli hacimde tasarlanır.
• Malzeme: Betonarme yapılar, korozyona dayanıklı ekipmanlar.

Kum Tutucunun Görevleri:

• Kum, çakıl ve ağır inorganik maddelerin sudan ayrılması
• Pompa ve boru sistemlerinin aşınma ve tıkanmasının önlenmesi
• Çamur kalitesinin korunması (daha az inorganik madde içeren çamur)
• Tesisin genel arıtma verimliliğini artırmak

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Akış hızı ve süre doğru hesaplanmalı, kumun tamamen çökmesi sağlanmalıdır.
• Kumun düzenli olarak mekanik veya manuel olarak temizlenmesi gerekir.
• Kum tutucu tasarımında taşma ve taşkın riski minimize edilmelidir.
• Kum toplama ve taşıma sistemleri (konveyör, elevatör vb.) düzgün çalışmalıdır.

Kum Tutucu Tasarım Kriterleri:

• Atıksu debisi ve kum miktarı
• Kum tanecik boyutu ve özgül ağırlığı
• Kum çökelme hızı ve akış kontrolü
• Tesis alanı ve yerleşim imkanları

Yağ & Gres Tutucu

Yağ ve gres tutucu (Yağ-Gres Tutucu / Yağ Ayırıcı), atıksu arıtma tesislerinde özellikle mutfak, endüstri, restoran ve benzeri kaynaklardan gelen yağ, gres, petrol ve hafif organik maddelerin sudan ayrılması için kullanılan ön arıtma ünitesidir. Bu cihaz, su yüzeyinde toplanan yağların mekanik olarak ayrılmasını sağlar ve tesisin sonraki arıtma basamaklarını korur.

Yağ ve Gres Tutucu Nedir?

• Tanım: Atıksudan, özgül ağırlığı sudan daha düşük olan yağ, gres ve benzeri hidrofobik maddelerin yüzeyde toplanarak ayrılmasını sağlayan yapıdır.
• Amacı: Yağların, arıtma tesisindeki pompa, boru ve biyolojik sistemlere zarar vermesini engellemek, tıkanmayı önlemek.
• Yerleşim: Genellikle atıksu girişinde veya ön arıtma kısmında kullanılır.

Yağ-Gres Tutucu Çeşitleri:

Teknik Özellikler:

• Bekleme Süresi: Yağların yüzeye çıkması için yeterli süre sağlanır (genellikle 30-60 dakika).
• Tasarım Hacmi: Debi ve yağ-gres miktarına göre boyutlandırılır.
• Malzeme: Betonarme, paslanmaz çelik veya kimyasallara dayanıklı malzemeler.
• Yağ Toplama: Yüzeyde biriken yağ mekanik veya manuel sistemlerle alınır.

Yağ ve Gres Tutucunun Görevleri:

• Yağ, gres ve petrol türevlerinin sudan ayrılması
• Arıtma tesisindeki biyolojik proseslerin zarar görmesini önleme
• Boru ve pompalarda tıkanma ve aşınma riskini azaltma
• Çevre kirliliğinin önlenmesine katkı sağlama

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Yağ-gres tutucunun düzenli temizliği ve bakımının yapılması şarttır.
• Sistemde kimyasal veya biyolojik bozunmaya neden olacak maddelerin olmaması tercih edilir.
• Debi ve yağ-gres yükü doğru hesaplanmalı, aşırı yüklenmeden kaçınılmalıdır.
• Tasarımda sıcaklık, pH ve diğer su kimyasalları dikkate alınmalıdır.

Yağ-Gres Tutucu Tasarım Kriterleri:

• Günlük atıksu debisi
• Yağ-gres konsantrasyonu ve türü
• Bekleme süresi ve hacim ihtiyacı
• Yerleşim alanı ve işletme kolaylığı

Karıştırıcı Çeşitleri

Atıksu arıtma tesislerinde karıştırıcılar, farklı proses aşamalarında homojen karışım sağlamak, kimyasal maddelerin çözünmesini kolaylaştırmak veya biyolojik reaksiyonları desteklemek için kullanılır. Karıştırıcılar; mekanik, hidrolik veya hava tabanlı olabilir ve tasarım gereksinimlerine göre farklı türlerde seçilir.

Atıksu Arıtma Tesislerinde Karıştırıcı Çeşitleri:

Karıştırıcı Seçim Kriterleri:

• Karıştırılacak sıvının hacmi ve viskozitesi
• Karıştırma süresi ve istenen karışım kalitesi
• Enerji tüketimi ve işletme maliyetleri
• Mekanik bakım ve dayanıklılık gereksinimleri
• Tank tipi ve yerleşim koşulları

Karıştırıcıların Görevleri:

• Kimyasal maddelerin homojen dağılması
• Askıda katıların süspansiyonda tutulması
• Biyolojik proseslerde mikroorganizmaların besinlerle temasının sağlanması
• Isı transferinin desteklenmesi
• Gaz (oksijen) transferinin artırılması (hava difüzörlü karıştırıcılarda)

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Karıştırıcı hızı ve gücü proses gereksinimlerine uygun olmalıdır.
• Tank içi akış düzeni ve ölü hacimler minimize edilmelidir.
• Mekanik karıştırıcıların bakım ve yedek parça temini planlanmalıdır.
• Gürültü ve titreşim kontrolüne dikkat edilmelidir.

Havalandırma Ekipmanları

Atıksu arıtma tesislerinde havalandırma ekipmanları, özellikle biyolojik arıtma proseslerinde oksijen temini ve karışım sağlamak için kullanılır. Bu ekipmanlar, mikroorganizmaların aktif olarak çalışması için gerekli oksijenin suya verilmesini ve atıksuyun homojen hale getirilmesini sağlar.

Atıksu Arıtma Tesislerinde Havalandırma Ekipmanları:

Havalandırma Ekipmanı Seçim Kriterleri:

• Arıtma kapasitesi ve oksijen ihtiyacı
• Tank tipi ve hacmi
• Enerji tüketimi ve işletme maliyetleri
• Bakım kolaylığı ve dayanıklılık
• İstenen oksijen transfer verimi ve kabarcık boyutu

Havalandırma Ekipmanlarının Görevleri:

• Atıksuya yeterli oksijen temini
• Mikroorganizmaların aerobik aktivitesini destekleme
• Suyun homojen karışımını sağlama
• Organik madde ve azot giderimini kolaylaştırma
• Koku ve toksik gazların giderimine katkı sağlama

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Difüzörlerin tıkanmaması için düzenli bakım şarttır.
• Kompresör ve blowerların enerji verimliliği optimize edilmelidir.
• Sistemlerin ses ve titreşim kontrolü yapılmalıdır.
• Havalandırma süresi ve hava debisi proses gereksinimlerine göre ayarlanmalıdır.

DAF Sistemleri

DAF (Dissolved Air Flotation) Sistemleri, atıksu arıtımında kullanılan etkili bir fiziksel- kimyasal arıtma yöntemidir. Bu sistem, su içinde çözünmüş basınçlı hava kabarcıklarının kullanılmasıyla, sudaki askıda katı maddeler, yağlar, gresler ve diğer kirleticilerin yüzeye taşınmasını ve kolayca ayrılmasını sağlar.

DAF Sistemi Nedir?

• Tanım: Atıksuya yüksek basınç altında çözdürülmüş hava verilir; basınç düşürülünce hava küçük kabarcıklara dönüşür. Bu kabarcıklar, askıda katı ve yağ/gres parçacıklarına yapışarak su yüzeyine taşır. Oluşan köpük tabakası yüzeyden alınır.
• Amaç: İnce askıda katıların, yağ ve gresin, kolay çökmeyen kirleticilerin sudan ayrılması.

DAF Sisteminin Çalışma Prensibi:

1. Atıksuya basınçlı hava enjeksiyonu yapılır (genellikle 4-6 bar).
2. Hava çözünmüş halde atıksu içinde tutulur.
3. Basınç ani düşürülür, küçük hava kabarcıkları oluşur (20-50 mikron).
4. Bu kabarcıklar askıda katılarla birleşir ve yüzeye taşır.
5. Oluşan köpük tabakası sıyırıcılar ile yüzeyden toplanır.
6. Temizlenmiş su alt kattan alınır.

DAF Sisteminin Bileşenleri:

DAF Sisteminin Kullanım Alanları:

• Endüstriyel atıksular (gıda, süt, yağ, tekstil, kimya)
• Petrol ve gres içeren atıksular
• İnce askıda katıların giderimi gereken durumlar
• Yağ-gres tutucuların yetersiz kaldığı uygulamalar

DAF Sisteminin Avantajları:

• Düşük çökeltme süresi, hızlı arıtım sağlar
• Yüksek askıda katı ve yağ giderimi
• Küçük alan kaplama (kompakt tasarım)
• Kolay otomasyon ve işletme
• Değişken debilere uyum sağlar

DAF Sisteminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Basınçlı hava sistemi ve pompaların düzenli bakımı gerekir
• Kimyasal dozaj (koagülant, flokülant) çoğunlukla gereklidir
• Yüzey köpüğünün etkin sıyrılması için mekanik sistemler uygun olmalı
• Enerji tüketimi ve işletme maliyetleri göz önünde bulundurulmalı

Çamur Susuzlaştırma

Atıksuda çamur susuzlaştırma, atıksu arıtma prosesinde oluşan çamurun içindeki suyun ayrılması ve çamurun hacminin, ağırlığının azaltılması işlemidir. Bu işlem, çamurun taşınması, depolanması, bertarafı veya geri kazanımı için önemli bir adımdır.

Çamur Susuzlaştırma Nedir?

• Tanım: Çamurun içindeki serbest ve bağlı suyun fiziksel yöntemlerle uzaklaştırılması.
• Amaç: Çamurun katı madde oranını artırarak hacim ve ağırlığını azaltmak, nakliye ve depolama maliyetlerini düşürmek.

Çamur Susuzlaştırma Yöntemleri:

Çamur Susuzlaştırmada Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Çamurun karakteristiği (organik madde, katı madde oranı, viskozite)
• Susuzlaştırma sonrası kullanılacak yöntem ve bertaraf şekli
• Enerji tüketimi ve işletme maliyeti
• Ekipman bakım ve işletme kolaylığı
• Atık su arıtma prosesine etkisi

Çamur Susuzlaştırma Süreci

1. Çamurun toplama ve ön işleme: Çamur kalınlaştırma veya dengeleme tanklarında toplanır.
2. Susuzlaştırma: Seçilen ekipman ile çamurdan su ayrılır.
3. Susuzlaştırılmış çamurun taşınması veya bertarafı: Kuru madde oranı arttığı için hacim ve ağırlık azalmıştır.

Pompalar

Atıksu arıtma tesislerinde pompalar, su ve çamurun taşınması, transferi, devri veya basınçlandırılması gibi birçok kritik görevi yerine getirir. Pompa seçimi, kullanılacağı prosesin özelliğine (atık su, çamur, kimyasal, temiz su vb.) ve debi/basınç ihtiyacına göre yapılır.

Atıksu Arıtma Tesislerinde Kullanılan Pompa Çeşitleri:

1. Santrifüj Pompalar (Centrifugal Pumps)

• Çalışma Prensibi: Döner çark yardımıyla sıvıya merkezkaç kuvveti uygulanır.
• Kullanım Alanı: Temiz su, düşük viskoziteli sıvılar, kimyasal dozaj sistemleri.
• Avantaj: Basit yapı, yüksek debi, düşük bakım ihtiyacı.
• Dezavantaj: Tıkanmalara karşı hassastır, katı parçacıklara uygun değildir.

2. Dalgıç Pompalar (Submersible Pumps)

• Çalışma Prensibi: Su içinde çalışır; motor ve pompa bir gövdede birleşmiştir.
• Kullanım Alanı: Giriş yapılarında, terfi istasyonlarında, yağmur suyu ve foseptik çukurlarında.
• Avantaj: Sessiz çalışır, yer kaplamaz.
• Dezavantaj: Bakımı için kaldırılması gerekir, motor ısınması dikkate alınmalıdır.

3. Monopomp / Vida Pompalar (Progressive Cavity Pumps)

• Çalışma Prensibi: Rotor ve statorla çamur gibi viskoz sıvıları düşük hızda ve sabit debide taşır.
• Kullanım Alanı: Çamur transferi, yoğun veya lifli atıksu.
• Avantaj: Tıkanmaya karşı dayanıklı, düşük kesme etkisi (biyolojik çamurlar için uygun).
• Dezavantaj: Aşınmaya karşı hassastır, rotor ve stator zamanla yıpranır.

4. Diyafram Pompalar (Diaphragm Pumps)

• Çalışma Prensibi: Bir diyaframın ileri-geri hareketiyle sıvı çekilip basılır.
• Kullanım Alanı: Kimyasal dozaj, agresif ve korozif sıvılar.
• Avantaj: Kendinden emişli, kuru çalışmaya uygun, kimyasallara dayanıklı.
• Dezavantaj: Düşük debi ve basınç kapasitesi.

5. Loblu Pompalar (Lobe Pumps)

• Çalışma Prensibi: Birbirine temas etmeyen iki lobun dönmesiyle sıvı transferi sağlanır.
• Kullanım Alanı: Çamur, yoğun sıvılar, kimyasal katkılar.
• Avantaj: Hassas sıvılar için uygundur, yüksek viskoziteli akışkanlarda verimli.
• Dezavantaj: Aşınma ve hassas parça gereksinimi yüksek.

6. Vidalı Pompalar (Screw Pumps / Arşimet Burgulu)

• Çalışma Prensibi: Yavaş dönen büyük bir vida (burgulu mil) ile sıvı yukarı taşınır.
• Kullanım Alanı: Terfi istasyonları, giriş yapıları, çamur kaldırma.
• Avantaj: Katı içeriğe karşı dayanıklı, tıkanmaz, düşük bakım ihtiyacı.
• Dezavantaj: Büyük yer kaplar, yatay yerleşim gerekir.

7. Peristaltik Pompalar

• Çalışma Prensibi: Esnek bir hortumun dışarıdan sıkılarak sıvının ilerletilmesi.
• Kullanım Alanı: Kimyasal dozaj, laboratuvar, hassas akış kontrolü gereken yerler.
• Avantaj: Kesin dozaj, kuru çalışabilir, kimyasallara dayanıklı.
• Dezavantaj: Hortumlar zamanla yıpranır, debi sınırlıdır.

Pompa Seçiminde Dikkat Edilecek Kriterler:

• Taşınacak sıvının tipi (su, çamur, kimyasal, yağlı su vb.)
• Debi ve basma yüksekliği ihtiyacı (Q-H eğrileri)
• Katı madde içerme oranı ve viskozite
• Enerji verimliliği ve işletme maliyeti
• Tesis yerleşimi ve bakım kolaylığı

Özetle:

Dozaj Pompaları

Kimyasal dozaj pompaları, atıksu, içme suyu ve endüstriyel arıtma sistemlerinde belirli miktarlarda kimyasal maddeyi hassas bir şekilde sıvı akışına enjekte etmek için kullanılan özel pompalardır. Bu pompalar; pıhtılaştırıcılar, flokülantlar, klor, kostik, asit gibi sıvı kimyasalların kontrollü dozajında kritik rol oynar.

Kimyasal Dozaj Pompası Nedir?

• Tanım: Belirli bir debi ve basınçla, genellikle düşük hacimlerde, kimyasal çözeltileri sisteme hassas şekilde veren pompadır.
• Amaç: Kimyasal maddeyi kontrollü, güvenli ve sürekli şekilde dozlamak.

Başlıca Kimyasal Dozaj Pompa Türleri:

Teknik Özellikleri:

Dozaj Pompası Kullanım Alanları:

• Atıksu arıtma tesisleri: Koagülant (FeCl₃, Al₂(SO₄)₃), pH ayarlayıcılar (kostik, asit), flokülant, antiskalant dozajı
• İçme suyu arıtma tesisleri: Klor, kireç, alum, pH düzenleyiciler
• Endüstriyel sistemler: Boyahane, tekstil, gıda, metal endüstrisinde kimyasal katkı dozajları
• Soğutma kuleleri, kazan sistemleri: Antikorozif, pH, biyosit dozajı

Kimyasal Dozaj Pompası Seçiminde Dikkat Edilecekler:

1. Dozaj debisi (L/h) ve çalışma basıncı (bar)
2. Kimyasalın tipi (aşındırıcı mı, viskoz mu?)
3. Dozaj hassasiyeti (±%1–2 hassasiyet yaygındır)
4. Kontrol tipi: Manuel, otomatik, PLC/SCADA bağlantılı mı olacak?
5. Enerji tüketimi ve montaj kolaylığı
6. Malzeme dayanımı: Kimyasalın malzemeye zarar verip vermeyeceği

İşletmede Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Kimyasal tankı ile pompa arasına filtre ve çekvalf konulmalı
• Pompa kalibrasyonu periyodik olarak yapılmalı
• Kimyasal dozaj hortumları düzenli kontrol edilmeli
• Kimyasal temas eden parçalar, üreticiye göre malzeme uyumu taşımalı

Yardımcı Donanımlar:

• Pulserli debimetre (otomatik dozaj kontrolü için)
• Seviye sensörü (kimyasal tankında seviye izleme)
• Kalibrasyon kolonu (dozajın doğruluğunu test etmek için)
• Emniyet valfleri, çekvalfler, basınç göstergeleri

UV Dezenfeksiyon Ünitesi

UV dezenfeksiyon, atıksu, içme suyu ve proses suyunun dezenfeksiyonunda kullanılan, kimyasal içermeyen, çevre dostu bir yöntemdir. UV (ultraviyole) ışınları, mikroorganizmaların DNA yapısını bozarak üreme ve çoğalma yetilerini yok eder, böylece su hijyenik hale getirilir.

UV Dezenfeksiyon Nedir?

• Tanım: UV-C dalga boyundaki ultraviyole ışığın (özellikle 254 nm) suya uygulanmasıyla mikroorganizmaların etkisiz hale getirilmesidir.
• Amaç: Bakteri, virüs, protozoa, alg gibi zararlı organizmaların yok edilmesi.

UV Dezenfeksiyonun Çalışma Prensibi:

1. Su, UV lambalarının bulunduğu reaktör haznesinden geçirilir.
2. 254 nm dalga boyundaki UV ışınları, mikroorganizmaların DNA’sına zarar vererek hücre bölünmesini engeller.
3. Canlılıkları sona eren mikroorganizmalar inaktif hale gelir.
4. Su, dezenfekte edilmiş şekilde sistemden çıkar.

UV Dezenfeksiyonun Avantajları:

• Kimyasal madde kullanılmaz (klor yok)
• Renk, tat ve koku değiştirmez
• Taşıma, dozaj, kalıntı riski yoktur
• Anında ve sürekli etki sağlar
• Klor dayanıklı organizmalara (Cryptosporidium, Giardia) karşı etkilidir
• Fazla alan kaplamaz, kolay otomasyona uygundur

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Su berraklığı önemlidir. UV ışınının etkili olabilmesi için TSS (askıda katı), renk ve bulanıklık düşük olmalıdır.
• UV dozu yeterli olmalıdır: Genellikle 30–40 mJ/cm² arasıdır.
• Lambalar zamanla ışık şiddetini kaybeder → periyodik bakım ve temizlik gerekir.
• Tesisat öncesinde filtrasyon yapılması önerilir.

UV Sistem Bileşenleri:

 UV Dozajı Hesaplama:

UV Dozu (mJ/cm²) = Işık Şiddeti (mW/cm²) × Temas Süresi (saniye)

• Tipik önerilen dozaj:
  • İçme suyu: 40 mJ/cm²
  • Gri su / Atıksu çıkışı: 60–120 mJ/cm²

UV Dezenfeksiyon Nerelerde Kullanılır?

• İçme suyu arıtma sistemleri
• Evsel ve endüstriyel atıksu çıkış suları
• Gri su geri kazanım sistemleri
• Yüzme havuzları, gıda endüstrisi su sistemleri
• Balık üretim çiftlikleri

UV Sistem Tipleri:

Ozon Jeneratörü

Ozon jeneratörü, ozon (O₃) gazı üreten cihazlardır ve arıtma teknolojilerinde güçlü bir oksidasyon ve dezenfeksiyon aracı olarak kullanılır. Hem içme suyu, proses suyu hem de atıksu arıtımında renk, koku, mikroorganizma ve organik kirleticilerin giderimi için kullanılır.

Ozon Jeneratörü Nedir?

• Tanım: Oksijen moleküllerinden (O₂), elektriksel deşarj (korona deşarjı) ile ozon (O₃) gazı üreten cihazdır.
• Amaç: Mikroorganizmaların öldürülmesi, organik maddenin oksidasyonu ve istenmeyen renk/koku giderimi.

Ozonun Etki Mekanizması:

• Ozon, yüksek oksitleyici özellik gösterir (oksidasyon potansiyeli: 2.07 V).
• Hücre zarlarını parçalayarak mikroorganizmaları öldürür.
• Organik moleküllerle reaksiyona girerek parçalar (renk, koku, pestisit, fenol, deterjanlar vs).
• Dezenfeksiyondan sonra kararsız yapısıyla oksijene (O₂) dönüşür, kalıntı bırakmaz.

Ozon Jeneratörü Bileşenleri:

Teknik Özellikler:

Ozon Jeneratörünün Avantajları:

• Çok güçlü dezenfektan – klordan daha etkilidir
• Koku, renk ve tat giderimi sağlar
• Kloramin, fenol, pestisit, deterjan gibi maddeleri oksitler
• Kalıntı bırakmaz – ozon kısa sürede oksijene dönüşür
• Gıda ve içme suyu uygulamalarına uygundur
• UV, klor gibi yöntemlere göre daha geniş spektrumda etkilidir

Dezavantajları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Yüksek enerji gerektirir
• Sistem maliyeti yüksektir (özellikle oksijen beslemeliler)
• Ozon toksik bir gazdır → ortamda kontrolsüz gaz kaçağına karşı sensör ve havalandırma gerekir
• Depolanamaz, üretildiği anda kullanılmalıdır

Kullanım Alanları:

• İçme suyu arıtımı (renk, tat, mikroorganizma giderimi)
• Atıksu çıkış suyu (KOI, renk, fenol, deterjan oksidasyonu)
• Gıda ve içecek endüstrisi (şişe suyu, CIP)
• Yüzme havuzları ve spa sistemleri
• Soğutma suyu hatları
• Balık çiftlikleri
• Medikal sterilizasyon

Tipik Proses Akışı:

Hava/Saf Oksijen → Ozon Jeneratörü → Ozon Kontak Tankı (Venturi veya Difüzör ile temas) → Reaksiyon → Gaz Sıyırıcı → Arıtılmış Su

Ozon Sisteminde İsteğe Bağlı Donanımlar:

• Ozon analizörü (gaz/su içinde ölçüm için)
• ORP sensörü (oksidasyon potansiyelini izlemek)
• Ozon gaz kaçağı sensörü (iş güvenliği)
• Destrüktör (atık ozon gazını zararsız hâle getirir)
• PLC/SCADA uyumlu kontrol paneli

Kum ve Aktif Karbon Filtresi

Kum ve aktif karbon filtreleri, hem içme/kullanma suyu hem de atıksu arıtma sistemlerinde yaygın olarak kullanılan fiziksel ve kimyasal arıtma üniteleridir. Bu filtreler, suda bulunan bulanıklık, renk, koku, organik maddeler ve serbest klor gibi kirleticileri gidererek su kalitesini artırır.

Kum Filtresi Nedir?

• Amaç: Askıda katı maddeler (TSS), bulanıklık, çamur, tortu gibi fiziksel kirleticileri tutmak.
• Çalışma Prensibi: Su, farklı taneli kuvars kum tabakalarından geçerken kirleticiler yüzeye ve aralara tutunur.
• Kullanım Alanı: Ön arıtma, içme suyu hazırlama, ters ozmoz öncesi filtreleme, yüzme havuzları.

Kum Filtresi Özellikleri:

Aktif Karbon Filtresi Nedir?

• Amaç: Organik maddeler, kötü koku/tat, serbest klor, renk ve bazı kimyasalların giderilmesi.
• Çalışma Prensibi: Suyun aktif karbon dolu bir tanktan geçirilmesiyle, karbonun geniş yüzeyine kirleticilerin adsorbe olması.
• Kullanım Alanı: İçme suyu sistemleri, proses suyu hazırlama, ters ozmoz öncesi klor giderimi.

Aktif Karbon Filtresi Özellikleri:

Kum ve Aktif Karbon Filtresi Arasındaki Farklar:

Neden İkisi Birlikte Kullanılır?

Kum filtresi → Suda askıdaki katı maddeleri giderir
Aktif karbon filtresi → Daha ince, moleküler düzeyde kirleticileri (klor, tat, koku, organik) giderir

Örnek Akış:
Ham su → Kum Filtresi → Aktif Karbon Filtresi → (Ters ozmoz / UV / Kullanım)

Filtre Sistemlerinde Dikkat Edilecekler:

• Geri yıkama periyotları (basınç farkı veya zaman kontrollü)
• Tank ve vana malzemesi (paslanmaz, FRP, galvaniz)
• Filtrasyon hızı ve su kalitesi
• Aktif karbonun doygunluk durumu (adsorpsiyon kapasitesi dolunca etkisizleşir)

Kullanım Alanları:

• Evsel ve endüstriyel içme suyu sistemleri
• Ters ozmoz sistemleri ön arıtma
• Yüzme havuzları
• Boyahaneler, tekstil tesisleri
• Gıda, içecek üretiminde proses suyu hazırlığı

Debimetre ve Seviye Sensörleri

Debimetreler ve seviye sensörleri, su ve atıksu arıtma tesislerinde ölçüm, kontrol ve otomasyonun temel bileşenlerindendir. Bu ekipmanlar sayesinde; proses kontrolü, dozaj sistemleri, pompa yönetimi ve sistem güvenliği sağlanır.

Debimetre (Flowmeter) Nedir?

Debimetre, bir boru hattı içerisinden birim zamanda geçen sıvı veya gaz hacmini ölçen cihazdır. Arıtma sistemlerinde özellikle:

• Kimyasal dozaj kontrolü
• Giriş/çıkış debisi izleme
• Ters yıkama süre yönetimi
• Pompa çalışma rejimi ayarı
  amaçlarıyla kullanılır.

Başlıca Debimetre Türleri:

Elektromanyetik Debimetre Örneği:

• Debi Aralığı: 0.1 – 5000 m³/h
• Doğruluk: ±%0.5
• Çıkış: 4-20 mA, Pulse, RS485
• Malzeme: PTFE, PVC, SS316 (akışkana göre seçilir)

Seviye Sensörleri Nedir?

Seviye sensörleri, tank, havuz veya kuyulardaki sıvının yüksekliğini ölçen veya belirli seviyeleri tespit eden sensörlerdir.

Başlıca Seviye Sensör Türleri:

Ultrasonik Seviye Sensörü Örneği:

• Ölçüm Aralığı: 0,3 – 10 metre
• Çıkış: 4–20 mA / RS485 / Röle
• Kullanım: Kimyasal tankı, terfi çukuru, kontakt tanklar

Kullanım Alanları

Otomasyon ve SCADA Uyumlu Seçenekler:

• 4-20 mA çıkışlı sensörler
• Pulse ve Modbus (RS485) haberleşme destekli cihazlar
• PLC bağlantılı seviye izleme ve alarm sistemleri
• HMI üzerinden tank seviyeleri ve debi izleme

Sonuç:

Debimetre ve seviye sensörleri, doğru proses yönetimi ve enerji/kimyasal verimliliği açısından çok kritiktir. Arıtma tesislerinde bu iki sistem sayesinde:

• Kimyasal sarfiyat azaltılır
• Pompa sistemleri doğru tetiklenir
• Taşma, kuruma ve yetersiz dozaj riski engellenir
• Otomasyon sistemleri tam performansla çalışır

PLC Kontrol Paneli / SCADA sistemi

PLC kontrol panelleri ve SCADA sistemleri, modern atıksu ve içme suyu arıtma tesislerinin kalbi sayılır. Tesisin tüm ekipmanları bu sistemlerle otomatik olarak izlenir, kontrol edilir ve gerektiğinde uzaktan müdahale edilir. Bu sistemler sayesinde işletme kolaylaşır, arıza riski azalır ve enerji/kimyasal verimliliği sağlanır.

PLC (Programlanabilir Lojik Kontrolör) Nedir?

• PLC, fabrika veya tesis otomasyonunda kullanılan dijital kontrol ünitesidir.
• Pompa, vana, motor, dozaj pompası, karıştırıcı, sensör gibi tüm ekipmanların otomatik çalıştırılması ve izlenmesi için kullanılır.
• İçinde yazılım (program) çalıştırılır ve giriş/çıkış (I/O) modülleri ile sahadaki sinyalleri işler.

PLC Kontrol Panelinin Görevleri:

• Pompa/karıştırıcı çalıştırma & durdurma
• Flatör, debimetre, seviye sensörü sinyallerini okuma
• Zamanlayıcı, gecikme, koruma ve alarm fonksiyonları
• Manuel/otomatik çalışma seçenekleri
• Arıza durumunda sesli/görsel uyarı

PLC Sisteminin Temel Bileşenleri:

SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) Nedir?

• SCADA, büyük ölçekli tesislerde veri toplama, izleme ve kontrol sistemidir.
• PLC’lerle haberleşerek tesisin gerçek zamanlı grafiksel takibini sağlar.
• Operatörler, bir bilgisayar üzerinden tüm sistemi kontrol edebilir, alarm durumlarını görebilir, geçmiş verileri raporlayabilir.

SCADA ile Yapılabilenler:

• Tesisin grafik ekran üzerinden izlenmesi
• Pompa, vana, dozaj pompası vb. uzaktan çalıştırma
• Alarm izleme (yüksek seviye, arıza, düşük debi vb.)
• Raporlama: pH, debi, seviye, çalışma süresi, tüketimler
• Trend grafiklerle geçmiş verilerin analizi
• SCADA üzerinden otomatik veri kayıt (loglama)

PLC – SCADA Sisteminin Avantajları

• Tam otomasyon: operatöre bağlı kalmadan çalışma
• Uzaktan erişim (internet üzerinden): SCADA veya mobil uygulama ile
• Enerji ve kimyasal optimizasyonu
• Arızaları erkenden tespit edebilme
• İşletme hatalarının ve personel kaynaklı sorunların azaltılması
• Rapor ve grafiklerle kolay takip ve analiz imkânı
• Resmî otoritelere sunulabilecek otomatik veri kayıt sistemi

İletkenlik, ORP, PH metreler

İletkenlik, pH ve ORP metreler, su ve atıksu arıtma sistemlerinde en kritik çevrimiçi ölçüm cihazlarındandır. Bu cihazlar, suyun kalitesini izleyerek kimyasal dozajlamaların doğru yapılmasını ve sistemin dengeli çalışmasını sağlar. Hem proses kontrolü hem de otomasyon sistemlerine entegrasyon için vazgeçilmezdirler.

1. pH Metre (Asitlik/Bazlık Ölçer)

Tanım:

pH metre, bir sıvının asitlik veya bazlık derecesini (hidrojen iyon konsantrasyonu) ölçen cihazdır. pH değeri 0–14 arasıdır.

• pH < 7 → Asidik
• pH = 7 → Nötr
• pH > 7 → Bazik

Kullanım Alanları:

• Kimyasal arıtım (nötralizasyon, koagülasyon)
• Ters ozmoz sistemleri (giriş suyu pH kontrolü)
• İçme suyu kalitesi izleme
• Atıksu çıkış suyu yönetmeliğe uygunluk kontrolü

pH Metre Bileşenleri:

2. ORP Metre (Redoks Potansiyel Ölçer)

Tanım:

ORP (Oxidation-Reduction Potential), bir sıvının oksitleyici veya indirgeme gücünü ölçer. Birim: mV (milivolt)

• + ORP değeri: Oksitleyici ortam (örneğin ozon, klor varlığı)
• – ORP değeri: İndirgeme ortam (örneğin sülfürlü bileşikler varlığı)

Kullanım Alanları:

• Dezenfeksiyon kontrolü (klor, ozon, UV sistemlerinde)
• Kimyasal çökeltim öncesi reaksiyon izleme
• Balık çiftlikleri, havuzlar
• Endüstriyel proseslerde redoks dengesi izleme

3. İletkenlik Metre (EC – Electrical Conductivity)

Tanım:

İletkenlik, su içerisindeki iyonların (Na⁺, Cl⁻, Ca²⁺ vb.) elektrik akımını iletme kapasitesini ölçer.

• Birim: µS/cm (mikrosiemens/cm) veya mS/cm

Yüksek iletkenlik = Çok iyon = Kirli veya mineralce zengin su

Kullanım Alanları:

• Ters ozmoz sisteminde verim izleme (giriş – çıkış EC farkı)
• Saf su üretimi kontrolü
• Soğutma kuleleri ve kazanlarda su kalitesi izleme
• Atıksu deşarjı kalite kontrolü

EC Ölçer Tipleri:

 Tüm Bu Cihazların Ortak Özellikleri:

Neden Önemlidir?

• Kimyasal dozaj sistemleri (kostik, asit, klor, polimer) pH ve ORP’ye göre kontrol edilir
• Ters ozmoz sistemlerinin verimi iletkensizlikle izlenir
• Çevre mevzuatları gereği çıkış suyu sürekli ölçülmeli ve kayıt altına alınmalıdır
• Otomasyon sistemleriyle entegre olduğunda işletme hataları ve gereksiz kimyasal sarfiyat önlenir